Rozmowa z ministrem rolnictwa i rozwoju wsi Janem Krzysztofem Ardanowskim na temat produktu górskiego./ rozm. Ewelina Nycz

- Na jakim etapie rozwoju produktu górskiego, Pana zdaniem, jesteśmy jako kraj na tle innych krajów Unii Europejskiej?

- Coraz większego znaczenia nabiera kwestia właściwego informowania konsumentów o wprowadzanych na rynek produktach. Określenie jakościowe „produkt górski” oznacza, że zarówno surowce, jak i pasza dla zwierząt gospodarskich pochodzą przede wszystkim z obszarów górskich,  a w przypadku produktów przetwarzanych przetwarzanie odbywa się również na obszarach górskich. Niezwykle trudno jest porównywać etapy rozwoju produktu górskiego w różnych krajach. Wynika to przede wszystkim z powierzchni jaką te obszary zajmują. W niektórych krajach są to obszary wyraźnie dominujące (ponad 60% całości w Słowenii i Austrii), podczas gdy w innych zajmują niewielką powierzchnie kraju (mniej niż 3% całkowitej powierzchni w Niemczech i Polsce).

- W wielu miejscach w Europe produkt górski jest znany i wspomaga sprzedaż wyrobów powstałych na obszarach górskich. W Polsce temat ten pojawił się kilka lat temu na Podhalu, ale nie spowodowało to sukcesu sprzedażowego. Jakie są Pana zdaniem tego przyczyny?

- To wymagałoby dokładnej analizy. Jednak, doświadczenia innych regionów pokazują, że ważne jest wykreowanie marki, aby uczynić produkt rozpoznawalnym. Do tego potrzebna jest strategia. Powinna ona być dostosowana do uwarunkowań różnych rynków. Ponadto, ekspansja powinna się rozpocząć od małych, lokalnych rynków, gdyż produkty te powinny stanowić wizytówkę regionu. Na bazie tych produktów można też budować regionalną strategię promocji. Budowanie świadomości konsumentów co do pochodzenia i jakości produktów rolno-spożywczych jest procesem długotrwałym. Stwierdzić można, że produkt górski znany jest w wielu miejscach w Europie dzięki prężnemu działaniu promocyjnemu organizowanemu przez grupy producentów. Na terenie Polski istnieje Stowarzyszenie Towarzystwo Produktu Górskiego, które od 2015 r. działa na rzecz producentów wytwarzających produkty na terenach górskich. Zajmuje się ono m.in podejmowaniem działań promocyjno-edukacyjnych i upowszechnianiem wiedzy na temat produktów regionalnych. Organizuje konferencje, seminaria, warsztaty i szkolenia w zakresie podnoszenia jakości produktów regionalnych i utrzymania dziedzictwa kulturowego. Ponadto, Stowarzyszenie wprowadziło stosowanie wspólnych opakowań i oznakowania produktu górskiego (znak produkt górski zarejestrowano jako znak towarowy), które wspomagają ich sprzedaż.

- Jakie działania należałoby zrealizować, aby produkt górski stał się dobrym produktem marketingowym i pomógł w sprzedaży wyrobów wytwarzanych na obszarach górskich? Czy Pana zdaniem Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi mogłoby pomóc w tej kwestii?

Sukces produktów regionalnych i tradycyjnych wymagał ogromnych wysiłków ze strony producentów na wielu płaszczyznach oraz proaktywnej postawy. Składa się na to wiele elementów. Na pewno należą do nich: prężnie działająca grupa producentów, działania marketingowe, obecność w social media, strona internetowa, promocja podczas targów. Przede wszystkim, konsumenci powinni zostać poinformowani o istnieniu takich produktów, wartości dodanej tych produktów, czyli czym te produkty różnią się od innych podobnych i już dostępnych na rynku. Następnie należałoby się skupić na zdobyciu nowych kanałów dystrybucji, umożliwić ich łatwy, wygodny dla konsumentów zakup. Istotne w tych działaniach jest to, aby producenci otrzymali wsparcie ze strony samorządów. To one powinny zaangażować się w promocję własnych produktów jako element wspierania lokalnej gospodarki. Dlatego też, ważnym jest, aby producenci współpracowali z władzami samorządowymi. Mogłoby to umożliwić promocję tych produktów poprzez region, podczas lokalnych targów czy innych imprez lokalnych, przybliżając je konsumentom spoza regionu np. turystom. Ważne jest także nawiązanie współpracy producentów z lokalnymi organizacjami turystycznymi w celu promocji tych produktów, pokazania turystom jak są wytwarzane i gdzie można je nabyć. W przypadku produktów z sektora rolno-spożywczego, właściwym działaniem byłoby także nawiązanie współpracy z lokalnymi restauracjami, które mogłyby te produkty oferować w swoim menu. Zwracam również uwagę, że producenci wytwarzający produkt na terenach górskich mają możliwość promowania swoich wyrobów na stronie internetowej i aplikacji mobilnej Polska Smakuje. Są to narzędzia, które gromadzą informacje o regionalnych producentach żywności i oferowanych przez nich produktach oraz miejscach ich sprzedaży. Podpowiadają konsumentom, jakie produkty spełniają najwyższe standardy jakości i informują gdzie można je kupić. Zgodnie z regulaminem w serwisie Polska Smakuje zarejestrować mogą się również producenci, którzy mają w swojej ofercie przynajmniej jeden produkt mający oznaczenie słowne „produkt górski”. Budowana jest polityka górska, która zakład m.in. rozwój gatunków zwierząt tradycyjnie występujących w górach, rozwój przetwórstwa produktów lokalnych i regionalnych, winiarstwa. Jednym z ważnych jej założeń jest teza, że utrzymanie potencjału produkcyjnego rolnictwa górskiego jest możliwe m.in. dzięki odbudowie przetwórstwa, w tym lokalnego, rozwój krótkich łańcuchów, w tym rolniczego handlu detalicznego, produkcja żywności wysokiej jakości, promocja produktów górskich, rozwój niszowych kierunków produkcji. Część rozwiązań wzmacniających rolnictwo górskie Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi zamierza wprowadzić w ramach opracowywanego Planu strategicznego dla Wspólnej Polityki Rolnej 2021-2027. Niebawem resort rolnictwa rozpocznie współpracę z partnerami społecznymi w celu przygotowania zakresu wsparcia rozwoju obszarów wiejskich w ramach tego Planu. W tych pracach będą uczestniczyć również przedstawiciele regionów, także te województwa, które obszary górskie i produkty tam wytwarzane traktują jako istotny element potencjału endogenicznego.

- Czy Pana zdaniem produkt górski miałby szanse na sukces komercyjny? Czy produkt górski mógłby stać się tak popularny, jak produkty tradycyjne wpisane na Listę Produktów Tradycyjnych Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi. Jakie wymogi formalno-prawne musiałby dodatkowo spełnić?

Jak już wspominałem sukces komercyjny wymaga wielu działań na różnych płaszczyznach i zaangażowania wielu stron. Jest on możliwy do osiągnięcia, ale wymaga czasu i pracy. Lista Produktów Tradycyjnych zawiera prawie 2000 produktów. Sukces ten został wypracowany przez wiele lat. Należy podkreślić, że każdy produkt wytwarzany na terenach górskich może zostać wpisany na Listę Produktów Tradycyjnych, jeżeli spełnia określone wymagania Na Listę wpisywane są produkty, których jakość lub wyjątkowe cechy i właściwości wynikają ze stosowania tradycyjnych metod produkcji, stanowiące element dziedzictwa kulturowego regionu, w którym są wytwarzane oraz będące elementem tożsamości społeczności lokalnej. Przy czym, za tradycyjne uważa się metody produkcji wykorzystywane od co najmniej 25 lat. Lista Produktów Tradycyjnych ma na celu rozpowszechnianie informacji o produktach wytwarzanych tradycyjnymi, historycznie ugruntowanymi metodami.